61 ~ Derek Jarman: Ο κήπος μου

...Τα σύνορα του κήπου μου είναι ο ορίζοντας, δεν υπάρχουν τοίχοι ή φράχτες. Σ’ αυτό το έρημο τοπίο μόνο ο άνεμος σπάζει τη σιωπή και οι γλάροι που τσακώνονται γύρω από τους ψαράδες που φέρνουν την απογευματινή ψαριά τους. Εδώ έχει περισσότερο φως από οπουδήποτε στην Βρετανία.

...Μόνος πάλι. Κάθομαι και κυττάζω τον ήλιο που δύει πίσω από τον σταθμό πυρηνικής ενέργειας, ήλιος ροδοκίτρινος σαν το τραπεζομάντηλο της γιαγιάς μου στο τραπέζι. Ένα μεγάλο πορτοκαλί φεγγάρι κρέμεται πάνω απ’ τη θάλασσα και οι άνεμοι καταλαγιάζουν καθώς πέφτει η νύχτα.

...Eίμαι κουρασμένος απόψε. Τα μάτια μου δεν εστιάζουν, το σώμα μου λυγίζει κάτω από τη βάρος της μέρας, αλλά καθώς σας αφήνω, φιλαράκια μου queer, αφήστε με να σας εγκαταλείψω τραγουδώντας...

...Είθε νάχετε ένα καλύτερο μέλλον, αγαπήστε χωρίς έγνοια και να θυμάστε ότι αγαπήσαμε κι εμείς. Καθώς οι σκιές μικραίνουν, βγαίνουν τ' αστέρια.

Είμαι ερωτευμένος.

(μτφ: Ιωάννα Μοάτσου-Στρατηγοπούλου)

= = = =

Περπατώ σ' αυτόν τον κήπο
κρατώντας τα χέρια των νεκρών φίλων
Γοργό ήρθε το γήρας για την παγωμένη μου γενιά.
Κρύο, κρύο, κρύο, πέθαναν τόσο σιωπηλά
Οι ξεχασμένες γενεές άραγε φώναξαν,
ή αποχώρησαν, παραίτηση γεμάτες,
ήσυχα διαμαρτυρόμενες περί της αθωότητάς τους;
Δεν έχω λόγια
το χέρι μου, τρεμάμενο, την οργή μου δε μπορεί να εκφράσει.
Κρύο, κρύο, κρύο, πέθαναν τόσο σιωπηλά.

Χέρια ενωμένα. 4 προ μεσημβρίας,
βαθιά κάτω απ' την πόλη στην οποία κοιμηθήκατε,
αυτήν που ποτέ δεν άκουσε το γλυκό άσμα της σάρκας.
Κρύο, κρύο, κρύο πέθαναν τόσο σιωπηλά.

Ο Ματθαίος εραστής του Μάκρου, εραστή του Λουκά εραστή του Ιωάννη
κι εγώ ξαπλώνω στο δικό του το ντιβάνι,
ενώστε τ' ακροδάχτυλα, και πάλι τραγουδήστε.
Κρύο, κρύο, κρύο, πεθαίνουμε τόσο σιωπηλά.

Λουλούδια μου, τριαντάφυλλα, βιολέτες μου γαλάζιες,
γλυκέ μου κήπε αφανισμένων απολαύσεων,
παρακαλώ σε, ξαναγύρισε του χρόνου.
Κρύο, κρύο, κρύο, πεθαίνω τόσο σιωπηλά.

Καληνύχτα αγόρια, καληνύχτα Γιάννη.
Καληνύχτα, καληνύχτα.

=

Αυτοί οι κύκλοι από πέτρες δεν κυοφορούνε δράκους,
οι πέτρες δε θα χορέψουν, δε θα χειροκροτήσουν
στο ηλιοστάσιο.
Ακουμπισμένες στα χαλίκια,
κλειδώνουνε τις αναμνήσεις τους,
στέκονται σαν φρουροί.
Ξεβράστηκαν από τη θάλασσα εδώ κι αιώνες
και περιμένουν την Μεγάλη Παλίρροια
που θα 'ρθει για μια δεύτερη φορά
να τις καλέσει πίσω στους βυθούς
όπου η αλμύρα θα ξεκλειδώσει τη σιωπή τους.

Και θα μιλήσουνε σε πλάσματα παράξενα
για τον καιρό που πέρασαν εδώ,
θα εξιστορήσουν
πώς ο ταχυδρόμος ανέβηκε στο μονοπάτι φέρνοντας τα γράμματά σου
πώς δεν μπορούσα την ευτυχία μου να κρύψω
και δρασκελούσα μπρος και πίσω
και όταν ήρθες, ξεκινήσαμε - ήταν πανσέληνος -
να δούμε τους υπομονετικούς ψαράδες
που ρίχνανε χούφτες βότσαλα,
καταιγισμούς λάμψης
κάτω απ' τον έναστρο ουρανό,
τα πράσινά σου μάτια φωτισμένα από του φάρου τις ακτίνες,
κάθε δέκα δευτερόλεπτα
ένα χαμόγελο,
ανοιγοκλείσιμο πράσινων ματιών,
σου κράταγα το χέρι.
Ντέρεκ Τζάρμαν (1942-1994)



Ο κήπος του Ντέρεκ Τζάρμαν

'Ενα ανοιξιάτικο απόγευμα του 1986, περάσαμε από το Κεντ, ψάχνοντας για ένα δάσος στο οποίο φύτρωναν καμπανούλες. Θα το κινηματογραφούσαμε για το φιλμ «Ο Κήπος». Ο Ντέρεκ πρότεινε να φάμε στο «Pilot Inn» στο Νταντζενές, ξακουστό για «απλούστατα, το καλύτερο τηγανητό ψάρι και πατάτες όλης της Αγγλίας». Γοητευμένοι από το τοπίο, αποφασίσαμε να επισκεφθούμε τον παλιό φάρο. Ο Ντέρεκ είπε: «Υπάρχει ένα όμορφο σπιτάκι εδώ κι αν το πουλάγανε νομίζω πως θα το αγόραζα».

Πλησιάζοντας το σπίτι, μαύρο βερνίκι με φωτεινά κίτρινα παραθυρόφυλλα, είδαμε την ασπροπράσινη πινακίδα «ΠΩΛΕΙΤΑΙ». Το απίθανο του πράγματος έκανε την αγορά επιβεβλημένη. Ο Κήπος, άρχισε τυχαία: ένα ραβδί που το είχε ξεβράσει η θάλασσα, στολισμένο μ' ένα κόκαλο που βρέθηκε στην παραλία χρησιμοποιήθηκε για να στηρίξει μια μεταφυσική αγριοτριανταφυλλιά και μια μακρόστενη πέτρα που βρέθηκε κατά την άμπωτη προστάτευσε ένα φυτόγεμάτο σπόρους από απρόσεκτα πόδια. Κατά τη διάρκεια του επόμενου χρόνου προστέθηκαν ακόμα περισσότερα ευρήματα - θησαυροί της παραλίας.

Ο Χάουαρντ έφτασε στην «Προσδοκία» (Prospect Cottage) το 1991 για να φωτογραφήσει το Ντέρεκ. Ο ίδιος ήταν ικανότατος κηπουρός και παράτησε τα Λονδρέζικα σαββατοκύριακα για να μεταφέρει το Ντέρεκ - σταματώντας στα διάφορα φυτώρια της νότιας Αγγλίας - στην «Προσδοκία».

Με τη συνεργασία του, ο Κήπος μπήκε στα δεύτερη φάση του: οι απροσδόκητες επιτυχίες νέων φυτών και βολβών, περιφράξεις από βότσαλα και κοχύλια, ένα μελίσσι, μια πρασιά από βότανα. Επίσης, ακόμα περισσότερα σκουριασμένα μέταλλα και ξύλα σμιλεμένα απ' τον αέρα και τη θάλασσα.

Αργά αργά, ο Κήπος αποκτούσε νέο νόημα. τα φυτά που αγωνίζονταν ενάντια στους βίαιους ανέμους και τον ανελέητο ήλιο της «Κοιλάδας του θανάτου» έσμιξαν με τον αγώνα του Ντέρεκ ενάντια στην αρρώστια, αργότερα δημιούργησαν μια αντίθεση, καθώς αυτά άνθιζαν ενώ εκείνος έσβηνε.

Ο Χάουαρντ φωτογράφησε τον Κήπο από την πρώτη του επίσκεψη. Τα γραπτά του Ντέρεκ ολοκληρώθηκαν τον τελευταίο χρόνο της ζωής του: στις επισκέψεις του στον Κήπο - στο νοσοκομείο «Αγ. Βαρθολομαίος» - στις τελευταίες του διακοπές, στο Ζιβερνύ, όπου είδε τον κήπο του Μονέ.

Το Νταντζενές είναι μια μαγική τοποθεσία. Όταν το επισκεφθείτε, διαβείτε απαλά, γιατί πολλοί διάλεξαν να ζήσουν εδώ λόγω της μοναχικότητας και της σιωπής που κάποτε γοήτευσε τον Ντέρεκ και τώρα έχει αιχμαλωτίσει εμένα.
Kήθ Κόλλινς

* Τα δύο ποιήματα και το κείμενο του Κηθ Κόλλινς είναι
από την Οδό Πανός - τ.120, Απρ.2003
(περιλαμβάνονται στο εικονιζόμενο βιβλίο του D.J.)
Την μετάφραση έκανε η Ολβία Παπαηλιού
* φωτογραφίες: hometown.aol.co.uk, yellowmelodies.com,
coastalgardens.co.uk