140 ~ Κάρολος Κουν: Τα χρόνια που πιστεύαμε ακόμα σ’ ένα κόσμο απαλλαγμένο από μικρότητες και βία
Aν και γεννήθηκα στην Προύσα, την Προύσα δεν τη γνώρισα. Aπό μικρός βρέθηκα στην Πόλη και εκεί μεγάλωσα. Aπό κει αρχίζουν οι αναμνήσεις, εκεί δημιουργήθηκαν οι πρώτοι ερεθισμοί, τα πρώτα συναισθήματα, η πρώτη επαφή με την έξω για μένα πραγματικότητα.
Μεγάλωσα σαν Pωμηός, μέσα σ’ ένα ρωμέικο αστικό σπίτι. Πολλοί συγγενείς, πολλές θειάδες και πολλά αδέλφια, απ’ της μάνας μου το σόι. Παραδοσιακά έθιμα, κίτρινα κεριά της εκκλησίας φτιαγμένα στο σπίτι, σάκοι με τριαντάφυλλα για το γλυκό της χρονιάς, το πρόσφορο για την καθημερινή λειτουργία, η πιστή σιδερώτρα που έριχνε και τα χαρτιά και ο Aρμένης μάγερας που έφτιαχνε ντολμαδάκια μ’ ερίκι από πάνω. Kαι μέσα σ’ όλα αυτά μια Πρωσογερμανίδα γκουβερνάντα που μου μάθαινε παραμύθια των αδελφών Γκριμ, με τάιζε, μ’ έλουζε, με κοίμιζε, φρόντιζε τα δυο μου καναρίνια και μ’ έβαζε για τιμωρία, στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, να γράφω εκατό φορές «O Θεός να τιμωρήσει την Αγγλία» στα γερμανικά.
Όσο για τον έξω κόσμο, πολλά σοκάκια και ελκυστικά αχτάρικα, Τούρκοι και Έλληνες με φέσια, Τουρκάλες με φερετζέδες, Φράγκοι, Λεβαντίνικες Τράπεζες και μαγαζιά, Ακιντέδες τoυ Χατζή Μπεκίρ, Αρμένικα και Τούρκικα Ζαχαροπλαστεία με λουκούμια, μαλέμπια, Βιεννέζικο καφέ και κανταΐφια. Το ίδιο κράμα ανατολίτικου και ευρωπαϊκού στο άμεσο περιβάλλον. Μιναρέδες απ’ όπου ξελαρυγγιαζόντανε οι μουεζίνηδες κάθε δειλινό, αμάξια με δύο ίππους που παρελαύνανε τα’ απογεύματα με κυρίες ντυμένες στο Παρίσι. Λουλούδια από το Παρίσι και Βιεννέζικα σαλόνια με αράπικα και ρώσικα στολίδια, προκυμαίες με Τούρκους, σαμαροφορεμένους χαμάληδες, το Γυλντίζι πάνω στο Βόσπορο, τα βαπόρια με τις ρόδες που φεύγαν για τα νησιά, την Πρίγκηπο και τη Χάλκη με την ιερατική σχολή κι όπου κάποτε, το ’19, ξεμπαρκάρανε κοπάδια οι Ρώσοι αριστοκράτες πρόσφυγες, και τέλος, για μας τους Ρωμηούς, το Μπαλουκλί και συμβολικά η Αγιά Σοφιά. Όλα αυτά ως τα δώδεκά μου χρόνια. Αργότερα πήραν τη θέση τους οι κατ’ οίκον διδάσκαλοι, μ’ έναν παπά και μια δασκάλα του πιάνου ανάμεσά τους. Ο παπάς μού δημιούργησε ερωτήματα σε σχέση με την ιερά γραφή- προπάντων με την παλαιά διαθήκη- κι η δασκάλα του πιάνου, με βίαιη συνενοχή των γονιών μου, με ταλαιπώρησε αρκετά με μόνο κέρδος να μπορώ να παίζω τις πρώτες τρεις μεζούρες του αλά τούρκα του Μότσαρτ απ’ έξω. Έπειτα το σκηνικό άρχιζε να αλλάζει. Εσωτερικός στη Ροβέρτειο, ένα αμερικάνικο κολλέγιο που ιδρύθηκε από ιεραπόστολους, με αμερικάνικα τραγούδια και ψαλμούς, με γήπεδα μπάσκετ και αθλητικά αγωνίσματα. Παιδιά απ’ όλα τα Βαλκάνια –Σέρβοι, Βούλγαροι, Έλληνες, Σύριοι, Αρμένιοι, Τούρκοι, Αλβανοί, 
σχηματίζαμε τότε μια μικρή κοινωνία των Εθνών και αρχίζαμε να αποκτάμε μέσα σε μια ολοκληρωμένη συναδέλφωση, κοινή κοινωνική, πνευματική και πολιτική συνείδηση. Αυτό μεταξύ του ’20 και του ’28, μετά από τον Παγκόσμιο Πόλεμο όταν ο φιλειρηνισμός είχε φτάσει στο αποκορύφωμά του. Ακόμα και η Μικρασιατική καταστροφή δεν στάθηκε εμπόδιο για τα νεανικά μας όνειρα της συναδέλφωσης των λαών. Είχε, βέβαια, δημιουργηθεί ένα χάσμα ανάμεσα σε Τούρκους κι Έλληνες, αλλά η αγανάκτηση για μας τους Πολίτες, τους Βενιζελικούς, στρεφότανε λιγότερο ενάντια στους Τούρκους όσο κατά των συμμάχων και των βασιλικών. Πάντως, ανάμεσα στα κακά που μας βρήκανε τότε, ήταν πως εμείς οι μειονότητες στη Ροβέρτειο Σχολή στερηθήκαμε, τα τελευταία χρόνια, την εκμάθηση της μητρικής μας γλώσσας. Όταν απεφοίτησα το ’28, μακριά από τους συμμαθητές μου και τους συγγενείς μου που σχεδόν όλοι πια είχαν έρθει στην Ελλάδα, τίποτε δεν με συνέδεε πια με την Πόλη. Έφυγα τον ίδιο χρόνο με στόχο σπουδές στο Παρίσι.
* *
Το «Θέατρο Τέχνης» ιδρύθηκε το '42 πριν 39 χρόνια, στην αρχή της Γερμανικής Κατοχής. Η ανάγκη για ένα τέτοιο θέατρο, ένα θέατρο συνόλου, είχε ωριμάσει μέσα μου πολύ πριν, τον καιρό που ιδρύθηκε η ημι-επαγγελματική «Λαϊκή Σκηνή» το ’34 και που
διαλύθηκε το ’38 στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, επειδή παίζαμε «αριστερά έργα» όπως ο Πλούτος του Αριστοφάνη κι ο Κατά φαντασίαν ασθενής του Μολιέρου. Η εποχή της κατοχής ήταν μια συναισθηματικά, πλούσια εποχή. Έπαιρνες πολλά και έδινες πολλά. Μας ζώνανε κίνδυνοι, στερήσεις, βία και τρομοκρατία, Γι’ αυτό σαν άνθρωποι αισθανόμασταν την ανάγκη της πίστης, εμπιστοσύνης, συναδέλφωσης, έξαρσης, και θυσίας. Αισθανόμασταν την ανάγκη για έναν σωστότερο κόσμο, ένα κόσμο με λιγότερες ανθρώπινες ατέλειες, γι’ αυτούς από εμάς που θα επιζούσαμε. Αψηφούσαμε το θάνατο και κυνηγούσαμε με μανία τη ζωή, χωρίς περίσκεψη και προφύλαξη και ταπεινές σκέψεις. Είμαστε γνήσιοι και αληθινοί. Τα περιθώρια των έργων που ετοιμάζαμε ήταν αναγκαστικά περιορισμένα. Αλλά στο τραπέζι της πρόβας μέσα στο συρτάρι υπήρχαν και τα έργα που ελπίζαμε να παίξουμε όταν θ’ αποκτούσαμε τη λευτεριά μας. Είμασταν όλοι στην αντίσταση και σχεδόν όλοι στις γραμμές του ΕΑΜ. Δεν μπορώ μέσα μου ν' απαρνηθώ και να ξεχάσω εκείνα τα χρόνια. Τα χρόνια που πιστεύαμε ακόμα σ’ ένα κόσμο απαλλαγμένο από μικρότητες και βία. Με την απελευθέρωση και την μετακατοχική περίοδο, όλα διαλυθήκανε. Το 1945 το «Θέατρο Τέχνης» αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του. Άλλα περιμέναμε και άλλα μάς βρήκανε. Χτυπήθηκαν και χάθηκαν ιδανικά και όνειρα και προοπτικές και πάνω απ’ όλα έλειψε η πίστη. Η πίστη και η μεταξύ μας συνεννόηση και επαφή. Το 1946, με λίγο κρύα καρδιά, προσπάθησα να συμμαζέψω και να συναρμολογήσω ό,τι μπόρεσε να απομείνει. Με λίγο μαζεμένα τα φτερά λειτουργήσαμε άλλα τρία χρόνια. Τότε πιά, αναγκαστήκαμε να διακόψουμε οριστικά για λόγους οικονομικούς-πολιτικούς και εσωτερικής συνοχής. Θα ‘πρεπε να σταματήσω και να διαμορφώσω πάλι από την αρχή ένα πυρήνα. Αυτό και έγινε.
Εργάστηκα σαν σκηνοθέτης στο «Εθνικό Θέατρο» για δύο χρόνια, ξεπλήρωσα τα χρέη του «Θεάτρου Τέχνης». Παράλληλα συνέχισα τη Σχολή με νέα παιδιά. Μαζεύοντας συνδρομές, διαμορφώσαμε το χώρο στο υπόγειο του Ορφέα. Το 1954 ανάψαμε πρόχειρους προβολείς για να φωτίσουμε μπρος σε καμιά εκατοστή θεατές τη Μικρή μας πόλη του Θόρντον Γουάιλντερ. Έτσι λειτούργησε πάλι το «Θέατρο Τέχνης» σχεδόν αποκλειστικά με νέους αδειούχους μαθητές.
Κάρολος Κουν (1908–1987)Μεγάλωσα σαν Pωμηός, μέσα σ’ ένα ρωμέικο αστικό σπίτι. Πολλοί συγγενείς, πολλές θειάδες και πολλά αδέλφια, απ’ της μάνας μου το σόι. Παραδοσιακά έθιμα, κίτρινα κεριά της εκκλησίας φτιαγμένα στο σπίτι, σάκοι με τριαντάφυλλα για το γλυκό της χρονιάς, το πρόσφορο για την καθημερινή λειτουργία, η πιστή σιδερώτρα που έριχνε και τα χαρτιά και ο Aρμένης μάγερας που έφτιαχνε ντολμαδάκια μ’ ερίκι από πάνω. Kαι μέσα σ’ όλα αυτά μια Πρωσογερμανίδα γκουβερνάντα που μου μάθαινε παραμύθια των αδελφών Γκριμ, με τάιζε, μ’ έλουζε, με κοίμιζε, φρόντιζε τα δυο μου καναρίνια και μ’ έβαζε για τιμωρία, στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, να γράφω εκατό φορές «O Θεός να τιμωρήσει την Αγγλία» στα γερμανικά.
Όσο για τον έξω κόσμο, πολλά σοκάκια και ελκυστικά αχτάρικα, Τούρκοι και Έλληνες με φέσια, Τουρκάλες με φερετζέδες, Φράγκοι, Λεβαντίνικες Τράπεζες και μαγαζιά, Ακιντέδες τoυ Χατζή Μπεκίρ, Αρμένικα και Τούρκικα Ζαχαροπλαστεία με λουκούμια, μαλέμπια, Βιεννέζικο καφέ και κανταΐφια. Το ίδιο κράμα ανατολίτικου και ευρωπαϊκού στο άμεσο περιβάλλον. Μιναρέδες απ’ όπου ξελαρυγγιαζόντανε οι μουεζίνηδες κάθε δειλινό, αμάξια με δύο ίππους που παρελαύνανε τα’ απογεύματα με κυρίες ντυμένες στο Παρίσι. Λουλούδια από το Παρίσι και Βιεννέζικα σαλόνια με αράπικα και ρώσικα στολίδια, προκυμαίες με Τούρκους, σαμαροφορεμένους χαμάληδες, το Γυλντίζι πάνω στο Βόσπορο, τα βαπόρια με τις ρόδες που φεύγαν για τα νησιά, την Πρίγκηπο και τη Χάλκη με την ιερατική σχολή κι όπου κάποτε, το ’19, ξεμπαρκάρανε κοπάδια οι Ρώσοι αριστοκράτες πρόσφυγες, και τέλος, για μας τους Ρωμηούς, το Μπαλουκλί και συμβολικά η Αγιά Σοφιά. Όλα αυτά ως τα δώδεκά μου χρόνια. Αργότερα πήραν τη θέση τους οι κατ’ οίκον διδάσκαλοι, μ’ έναν παπά και μια δασκάλα του πιάνου ανάμεσά τους. Ο παπάς μού δημιούργησε ερωτήματα σε σχέση με την ιερά γραφή- προπάντων με την παλαιά διαθήκη- κι η δασκάλα του πιάνου, με βίαιη συνενοχή των γονιών μου, με ταλαιπώρησε αρκετά με μόνο κέρδος να μπορώ να παίζω τις πρώτες τρεις μεζούρες του αλά τούρκα του Μότσαρτ απ’ έξω. Έπειτα το σκηνικό άρχιζε να αλλάζει. Εσωτερικός στη Ροβέρτειο, ένα αμερικάνικο κολλέγιο που ιδρύθηκε από ιεραπόστολους, με αμερικάνικα τραγούδια και ψαλμούς, με γήπεδα μπάσκετ και αθλητικά αγωνίσματα. Παιδιά απ’ όλα τα Βαλκάνια –Σέρβοι, Βούλγαροι, Έλληνες, Σύριοι, Αρμένιοι, Τούρκοι, Αλβανοί, 
σχηματίζαμε τότε μια μικρή κοινωνία των Εθνών και αρχίζαμε να αποκτάμε μέσα σε μια ολοκληρωμένη συναδέλφωση, κοινή κοινωνική, πνευματική και πολιτική συνείδηση. Αυτό μεταξύ του ’20 και του ’28, μετά από τον Παγκόσμιο Πόλεμο όταν ο φιλειρηνισμός είχε φτάσει στο αποκορύφωμά του. Ακόμα και η Μικρασιατική καταστροφή δεν στάθηκε εμπόδιο για τα νεανικά μας όνειρα της συναδέλφωσης των λαών. Είχε, βέβαια, δημιουργηθεί ένα χάσμα ανάμεσα σε Τούρκους κι Έλληνες, αλλά η αγανάκτηση για μας τους Πολίτες, τους Βενιζελικούς, στρεφότανε λιγότερο ενάντια στους Τούρκους όσο κατά των συμμάχων και των βασιλικών. Πάντως, ανάμεσα στα κακά που μας βρήκανε τότε, ήταν πως εμείς οι μειονότητες στη Ροβέρτειο Σχολή στερηθήκαμε, τα τελευταία χρόνια, την εκμάθηση της μητρικής μας γλώσσας. Όταν απεφοίτησα το ’28, μακριά από τους συμμαθητές μου και τους συγγενείς μου που σχεδόν όλοι πια είχαν έρθει στην Ελλάδα, τίποτε δεν με συνέδεε πια με την Πόλη. Έφυγα τον ίδιο χρόνο με στόχο σπουδές στο Παρίσι.* *
Το «Θέατρο Τέχνης» ιδρύθηκε το '42 πριν 39 χρόνια, στην αρχή της Γερμανικής Κατοχής. Η ανάγκη για ένα τέτοιο θέατρο, ένα θέατρο συνόλου, είχε ωριμάσει μέσα μου πολύ πριν, τον καιρό που ιδρύθηκε η ημι-επαγγελματική «Λαϊκή Σκηνή» το ’34 και που
διαλύθηκε το ’38 στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, επειδή παίζαμε «αριστερά έργα» όπως ο Πλούτος του Αριστοφάνη κι ο Κατά φαντασίαν ασθενής του Μολιέρου. Η εποχή της κατοχής ήταν μια συναισθηματικά, πλούσια εποχή. Έπαιρνες πολλά και έδινες πολλά. Μας ζώνανε κίνδυνοι, στερήσεις, βία και τρομοκρατία, Γι’ αυτό σαν άνθρωποι αισθανόμασταν την ανάγκη της πίστης, εμπιστοσύνης, συναδέλφωσης, έξαρσης, και θυσίας. Αισθανόμασταν την ανάγκη για έναν σωστότερο κόσμο, ένα κόσμο με λιγότερες ανθρώπινες ατέλειες, γι’ αυτούς από εμάς που θα επιζούσαμε. Αψηφούσαμε το θάνατο και κυνηγούσαμε με μανία τη ζωή, χωρίς περίσκεψη και προφύλαξη και ταπεινές σκέψεις. Είμαστε γνήσιοι και αληθινοί. Τα περιθώρια των έργων που ετοιμάζαμε ήταν αναγκαστικά περιορισμένα. Αλλά στο τραπέζι της πρόβας μέσα στο συρτάρι υπήρχαν και τα έργα που ελπίζαμε να παίξουμε όταν θ’ αποκτούσαμε τη λευτεριά μας. Είμασταν όλοι στην αντίσταση και σχεδόν όλοι στις γραμμές του ΕΑΜ. Δεν μπορώ μέσα μου ν' απαρνηθώ και να ξεχάσω εκείνα τα χρόνια. Τα χρόνια που πιστεύαμε ακόμα σ’ ένα κόσμο απαλλαγμένο από μικρότητες και βία. Με την απελευθέρωση και την μετακατοχική περίοδο, όλα διαλυθήκανε. Το 1945 το «Θέατρο Τέχνης» αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του. Άλλα περιμέναμε και άλλα μάς βρήκανε. Χτυπήθηκαν και χάθηκαν ιδανικά και όνειρα και προοπτικές και πάνω απ’ όλα έλειψε η πίστη. Η πίστη και η μεταξύ μας συνεννόηση και επαφή. Το 1946, με λίγο κρύα καρδιά, προσπάθησα να συμμαζέψω και να συναρμολογήσω ό,τι μπόρεσε να απομείνει. Με λίγο μαζεμένα τα φτερά λειτουργήσαμε άλλα τρία χρόνια. Τότε πιά, αναγκαστήκαμε να διακόψουμε οριστικά για λόγους οικονομικούς-πολιτικούς και εσωτερικής συνοχής. Θα ‘πρεπε να σταματήσω και να διαμορφώσω πάλι από την αρχή ένα πυρήνα. Αυτό και έγινε.Εργάστηκα σαν σκηνοθέτης στο «Εθνικό Θέατρο» για δύο χρόνια, ξεπλήρωσα τα χρέη του «Θεάτρου Τέχνης». Παράλληλα συνέχισα τη Σχολή με νέα παιδιά. Μαζεύοντας συνδρομές, διαμορφώσαμε το χώρο στο υπόγειο του Ορφέα. Το 1954 ανάψαμε πρόχειρους προβολείς για να φωτίσουμε μπρος σε καμιά εκατοστή θεατές τη Μικρή μας πόλη του Θόρντον Γουάιλντερ. Έτσι λειτούργησε πάλι το «Θέατρο Τέχνης» σχεδόν αποκλειστικά με νέους αδειούχους μαθητές.
Η ανάρτηση είναι πρόταση και δουλειά του Χρήστου
* από το βιβλίο Κάρολος Κουν, για το θέατρο (κείμενα και συνεντεύξεις)
Επιμέλεια: Γιώργος Κοτανίδης
Εκδόσεις: Ιθάκη, 1981
Τα επιλεγμένα αυτοβιογραφικά κείμενα είναι αποσπάσματα
από συνέντευξη που παραχώρησε ο Κάρολος Κουν στον
Βάιο Παγκουρέλη για λογαριασμό του Βήματος (4.10.1981)
* φωτογραφίες: oι τρεις πρώτες είναι από την λέξη, τχ. 62/Φεβρ.1987,
η τέταρτη είναι από το miettsimiski11.blogspot.com, και
η τελευταία από το sansimera.gr
Links:
Κάρολος Κουν (1908–1987)
Kάρολος Κουν: 20 χρόνια μετά
Kάρολος Κουν, σημαντικές φράσεις του
Επιμέλεια: Γιώργος Κοτανίδης
Εκδόσεις: Ιθάκη, 1981
Τα επιλεγμένα αυτοβιογραφικά κείμενα είναι αποσπάσματα
από συνέντευξη που παραχώρησε ο Κάρολος Κουν στον
Βάιο Παγκουρέλη για λογαριασμό του Βήματος (4.10.1981)
* φωτογραφίες: oι τρεις πρώτες είναι από την λέξη, τχ. 62/Φεβρ.1987,
η τέταρτη είναι από το miettsimiski11.blogspot.com, και
η τελευταία από το sansimera.gr
Links:
Κάρολος Κουν (1908–1987)
Kάρολος Κουν: 20 χρόνια μετά
Kάρολος Κουν, σημαντικές φράσεις του
Ετικέτες ΕΛΛΗΝΕΣ, ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ, ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ ΕΛΛ.
- ανάρτηση από Κατερίνα Στρατηγοπούλου-Μ. στις
1.11.12 <---permanent link of this post
8 σχόλια:
Η πρώτη μου επαφή με το Αρχαίο Θέατρο και ειδικά με τον Αριστοφάνη ξεκίνησε το 1935 σ’ ερασιτεχνικές παραστάσεις στο Κολέγιο Αθηνών με μαθητές της σχολής, ηλικίας 12-16 ετών. Ήταν ένα υλικό εύπλαστο, ανυποψίαστο, αυθόρμητο, χωρίς γνώσεις, αλλά και με φαντασία και θεατρικό ένστιχτο και πάνω απ’ όλα άφθαρτο ακόμα. Το παιδί κάνει θέατρο και θέατρο επιθυμούμε να κάνουμε. Κι εκεί είναι η βασική μου θέση. Τα αρχαία κείμενα είναι θέατρο, κι όχι κείμενα κλεισμένα σε βιβλιοθήκες, όχι μουσειακά ντοκουμέντα.
***
Από το 1937, για 20 χρόνια, ασχολήθηκα με το νεοκλασικό θέατρο, με σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς, αλλά βασικά αργότερα με το σύγχρονο θέατρο. Και το 1941 ιδρύθηκε το «Θέατρο Τέχνης». Στράφηκα λοιπόν αρχικά στους οικοδόμους του σύγχρονου θεάτρου κι αργότερα πάλι στο Επικό θέατρο, στον Μπρεχτ, στο πρωτοποριακό θέατρο του Παραλόγου, Μπέκετ, Ιονέσκο, Πίντερ. Το σύγχρονο θέατρο συνέβαλε στο να μας ανοιχτούν νέοι ορίζοντες στην ερμηνεία του Αρχαίου Θεάτρου.
Αποσπάσματα από Ομιλία στη Διεθνή Διάσκεψη Θεάτρου στην Αθήνα, 6 Ιουλίου 1976. Επαναλήφθηκε στο Συνέδριο της Φλωρεντίας με θέμα: οι σύγχρονοί μας, στις 28 Απρίλη 1979.
Εμείς οι Έλληνες σαν άμεσοι κληρονόμοι του Αρχαίου Ελληνικού Θεάτρου, έχουμε μεγάλα πλεονεκτήματα που μας προσφέρονται για την ερμηνεία του, έχουμε όμως να αντιμετωπίσουμε και σοβαρούς κινδύνους. Κινδύνους, γιατί χρειαζόμαστε μεγάλη προσοχή και γνώση της Ελλάδας για να μη παρασυρθούμε σε σκηνοθετικά ευρήματα, θεμιτά για οποιονδήποτε ξένο, αταίριαχτα όμως προς την Ελληνική πραγματικότητα. Και ακόμη, να μην περιορισθούμε από δειλία ή σχολαστικισμό και από κακώς εννοούμενο σεβασμό σε μιάν άψυχη μουσειακή αναπαράσταση της εξωτερικής μορφής του Αρχαίου Θεάτρου . Μεγάλα πλεονεκτήματα πάλι, γιατί έλαχε να ζούμε στον ίδιο τόπο που ζούσαν και οι Αρχαίοι. Αυτό μας επιτρέπει ν’ αντλήσουμε από τις ίδιες πηγές που αντλούσαν και εκείνοι και ν’ αξιοποιήσουμε όλα όσα εδημιούργησε η Ελληνική παράδοση έκτοτε.
Όσοι αιώνες κι αν έχουν περάσει, όσο κι αν παραδεχθούμε τις αλλοιώσεις που υπέστη η φυλή μας μέσα στο πέρασμα του χρόνου, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε πώς ζούμε κάτω από τον ίδιο ουρανό, πώς μας φωτίζει ο ίδιος ήλιος, πώς μας θρέφει το ίδιο χώμα. Ίδιες είναι οι γεωλογικές και καιρικές συνήκες που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την καθημερινή ζωή και σκέψη. Ίδιες οι ακρογιαλιές κι η μακρινή γραμμή του ορίζοντα όπου ενώνονται ο ουρανός και η θάλασσα, ίδιες οι πέτρες και τα ηλιοκαμένα βουνά, τα ατέλειωτα δειλινά, οι ημέρες κι οι νύχτες, και πάνω απ’ όλα πολύ ψηλά ο ουρανός, στέρεος και καθαρός.
Απόσπασμα από Ομιλία στη Διεθνή Διάσκεψη Θεάτρου στο Ηρώδειο, 4 Ιουλίου 1957.
Η ανάγκη της δημιουργίας ενός θεάτρου συνόλου από μια ομάδα που θα ΄χε μάθει να σκέφτεται και να εργάζεται με ψυχική και οργανική ενότητα· μια ομάδα ειδικά εκπαιδευμένη κι υποταγμένη σε μια νέα διδασκαλία θεατρικής έκφρασης που θα διαμορφωνόταν μέσα στο χρόνο για να εξυπηρετήσει, όσο γίνεται καλύτερα, έργα θεατρικά, αποκαλυπτικά και για τους ερμηνευτές και για το κοινό. Η δημιουργία ενός θεάτρου αδέσμευτου από επιχειρηματία, απαλλαγμένου από βεντετισμούς, ανένδοτο σε καλλιτεχνικές υποχωρήσεις.
Απόσπασμα από συνέντευξη στον Γιώργο Πηλιχό. «ΤΑ ΝΕΑ» 4.10.1973
Απόσπασμα από Διάλεξη που δόθηκε από τον Κάρολο Κουν στις 17 Αυγούστου 1943 για τον όμιλο των φίλων του «Θεάτρου Τέχνης»
Αποσπάσματα του κειμένου της ανάρτησης υπάρχουν σποραδικά στο διαδίκτυο (π.χ. στο αφιέρωμα της Καθημερινής ή στην ιστοσελίδα του "Θεάτρου Τέχνης"), όχι όμως ολοκληρωμένα.
Επίσης να προσθέσω εδώ το αφιερωμένο σ' αυτόν Παρασκήνιο και την τηλεοπτική του συνάντηση με τους μαθητές του.
Τα αποσπάσματα που αντέγραψα στα σχόλια, προέρχονται από το ίδιο βιβλίο των εκδόσεων "Ιθάκη". Είναι τμήματα πολύ ενδιαφέρουσων ομιλιών και διαλέξεων του Κ. Κουν, που δεν έχω δει να υπάρχουν διαθέσιμες στο ίντερνετ.
Θα κλείσω με την απάντηση του Κ. Κουν από τη συνέντευξη στα «ΝΕΑ» στην ακόλουθη ερώτηση:
Ερ. Μιλώντας πρόσφατα με άλλες προσωπικότητες του Πνεύματος και της Τέχνης, συγκεκριμένα με τον Ι.Ξ., τον Ν.Χ.Γ και τον Κ.Α., βρέθηκα μπροστά σε απογοητευτικά συμπεράσματα τους ως προς την πνευματική στάθμη των σημερινών Ελλήνων, Σεις τι πιστεύετε;
Απ. Είναι φυσικό να βλέπεις έτσι τους ανθρώπους και τα πράγματα από μακριά. Κι όσο μακρύτερα και ψηλότερα ανεβαίνεις, τόσο το κάθε τι μικραίνει στα μάτια σου. Κι όταν φτάσεις στο φεγγάρι δεν θα βλέπεις ούτε τους ανθρώπους , ούτε τίποτα κατοικήσιμο στη γη. Εγώ, ωστόσο προτιμώ να αισθάνομαι το χώμα που πατώ και να τιμώ αυτούς που βλέπω και αγγίζω.
Μα δεν είναι συγκινητική η αγάπη του για τον τόπο του και τους ανθρώπους με τους οποίους έρχεται σε επαφή (πόσο μάλλον αν λάβεις υπόψη ότι το έργο για πολύ μεγάλο διάστημα αντιμετωπιζόταν με λοιδωρία);
Νομίζω, Χρήστο, πως αυτό είναι χαρακτηριστικό ανθρώπων συναισθηματικώς και πνευματικώς ολοκληρωμένων. Και ελπίζω ότι μέχρι να τελειώσω το σχόλιό μου θα έχω καταφέρει να συγκρατηθώ στον πειρασμό να αναφερθώ ονομαστικώς σε συμπλεγματικές νούλες που έχουν αναλάβει εργολαβικώς την υποτίμησή μας, εξαιρώντας, βεβαίως, την Αυτού μεΓελοιότητά τους.
Για την ανάρτηση τι να πω πια μετά και τα σχόλιά σου; Αρτιότερη για τούτο το μπλογκ, δεν μπορούσα να φανταστώ!
υ.γ.
Είδες, τα κατάφερα και δεν έγραψα ονόματα.
:-)
Να πω ότι το έργο του Ι.Ξ. και του Ν. Χ-Γ. το θαυμάζω, το έργο του Κ.Α. δεν το γνωρίζω. Επίσης δεν έχω διαβάσει τις εν λόγω συνεντεύξεις τους οπότε υπάρχει η επιφύλαξη ότι η περίληψη του δημιοσιογράφου μπορεί να αδικεί αυτό που είχαν πει.
Αυτό που βρίσκω συγκινητικό είναι η επιλογή ενός ανθρώπου να μην στέκεται στα αρνητικά (που και τότε και τώρα υπάρχουν), αλλά με το έργο του να προσφέρει στους συνανθρώπους του. Ακόμη κι αν αυτοί τον πληγώνουν.
Υ.Γ. Απορώ πώς κατάλαβες τι έγραψα στη φράση της παρένθεσης του πέμπτου σχολίου- ξέχασα του "του" ανάμεσα στο "έργο" και στο "για". Να μην σχολιάσω ότι έγραψα δύο φορές ότι τα αποσπάσματα προέρχονται από το βιβλίο των εκδόσεων "Ιθάκη".
Υ.Υ.Γ Χρόνια Πολλά!
Όμως αυτοί οι άνθρωποι είχαν την αξία τους, όσο κι αν διαφωνούμε με κάποιες δηλώσεις τους. Εγώ είχα στο νου μου τις σύγχρονες νούλες και δεν προτίθεμαι να γράψω τα ονόματά τους, πλάι σε τέτοιες αξίες. Υπάρχουν άλλα μέρη για να ...εκτονωθώ.
Ευχαριστώ πολύ για τις ευχές σου, σ' έναν μήνα (ακριβώς!) θα ανταποδώσω τα ίσα.
:-)
Δημοσίευση σχολίου
Εγγραφή σε Σχόλια ανάρτησης [Atom]
<< Αρχική σελίδα