27 Ιαν 2008

41 ~ Fernando Pessoa: Όλα είναι ξένα στο πεπρωμένο μου

Αγαπάω, τα αργόσυρτα καλοκαιρινά βράδια, την ησυxία της κάτω πόλης, και προπάντων την ησυxία που η αντίθεση την κάνει ακόμη εντονότερη στα μέρη που την ημέρα σφύζουν από κίνηση. Η Ρούα ντου Αρσενάλ, η Ρούα ντα Αλφάντεγκα, οι θλιβεροί δρόμοι που εκτείνονται προς τα ανατολικά, μετά το τέρμα της Ρούα ντα Αλφάντεγκα, οι έρημες αποβάθρες σε ευθεία γραμμή, όλα αυτά με ανακουφίζουν από τη μελαγχολία μου, αν κάποιο από εκείνα τα βράδια εισxωρήσω στη μοναξιά των διαδρομών τους. Ζω σε μια εποχή παλαιότερη από αυτή στην οποία ζω. Απολαμβάνω να νιώθω πως είμαι σύγχρονος του Σεζάριο Βέρδε, κι έχω μέσα μου όχι άλλους στίχους σαν τους δικούς του, αλλά την ίδια ουσία από την οποία είναι φτιαγμένοι οι στίχοι του. Περιφέρω, μέχρι να πέσει η νύχτα, μια αίσθηση ζωής ίδια με αυτών των δρόμων. Τη μέρα είναι γεμάτοι από φασαρία που δεν σημαίνει τίποτα. Τη νύχτα είναι γεμάτοι από έλλειψη φασαρίας, που πάλι δεν σημαίνει τίποτα. Εγώ τη μέρα είμαι ένα τίποτα, αλλά τη νύχτα είμαι εγώ. Δεν υπάρχει καμιά διαφορά ανάμεσα σε μένα και τους δρόμους από την πλευρά της Αλφάντεγκα, εκτός από το ότι αυτοί είναι δρόμοι και εγώ ψυχή, το οποίο μπορεί να μην έχει καμιά σημασία μπροστά στην ουσία των πραγμάτων. Υπάρχει ένα κοινό πεπρωμένο, καθότι αφηρημένο, για τους ανθρώπους και τα πράγματα - ένας εξίσου αδιάφορος ορισμός στην άλγεβρα του μυστηρίου.

Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα. .. Εκείνες τις αργές και άδειες ώρες ανεβαίνει από την ψυχή στο πνεύμα μου μια θλίψη ολόκληρου του είναι μου, η πίκρα ότι όλα είναι μια αίσθηση δική μου και συνάμα ένα πράγμα εξωτερικό, που δεν είναι στο χέρι μου να το αλλάξω. Αχ, πόσες φορές τα όνειρά μου υψώνονται μπροστά μου σαν πράγματα, όχι για να υποκαταστήσουν την πραγματικότητα, αλλά για να μου πουν ότι της μοιάζουν στο ότι δεν τα θέλω, στο ότι εμφανίζονται ξαφνικά απ' έξω, όπως το τραμ που κάνει στροφή στο βάθος του δρόμου ή όπως η φωνή του νυχτερινού ντελάλη -τι να διαλαλεί αραγε;-, που ξεχωρίζει, αραβική μελωδία, σαν απρόσμενο σιντριβάνι, στη μονοτονία του δειλινού.

Περνούν μέλλοντα ζευγάρια, περνούν μοδιστρούλες δυο δυο, περνούν νεαρoί στο κατόπι της ηδονής, καπνίζουν στο αιώνιo πεζοδρόμιό τους οι συνταξιούχοι των πάντων, πού και πού βγαίνουν στην πόρτα τους για λίγο οι ακίνητοι αλήτες που λέγονται μαγαζάτορες. Αργοί, γεροδεμένοι και καχεκτικοί, οι νεοσύλλεκτοι υπνοβατούν σε παρέες άλλοτε πολύ θορυβώδεις, άλλοτε παραπάνω κι από θορυβώδεις. Πότε πότε εμφανίζεται και κάποιος φυσιολογικός άνθρωπος. Τούτη την ώρα τα αυτοκίνητα δεν είναι πολλά. Αυτά εδώ είναι μουσικά. Στην καρδιά μου υπάρχει μια αγωνιώδης ειρήνη, και η ηρεμία μου είναι καμωμένη από παραίτηση.

Όλα περνούν και τίποτα απ' όλα αυτά δεν μου λέει τίποτα, όλα είναι ξένα στο πεπρωμένο μου, ξένα στο ίδιo τους το πεπρωμένο -ανεμελιά, βρισιές απρόβλεπτες, όταν η μοίρα πετάει πέτρες, αντίλαλοι αγνώστων φωνών-, συλλoγική σαλάτα της ζωής.

Αντιμετωπίζω με ηρεμία, χωρίς τίποτα περισσότερο απ' ό,τι είναι για την ψυχή ένα χαμόγελο, το ενδεχόμενο να κλείσω για πάντα τη ζωή μου σ' αυτή τη Ρούα ντος Ντοραδόρες, σ' αυτό το γραφείο, σ' αυτή την ατμόσφαιρα τούτων των ανθρώπων. Νά 'χω κάτι για να τρώω και να πίνω, και κάπου να μένω, και λίγο ελεύθερο χρόνο για να ονειρεύομαι, να γράφω, να κοιμάμαι' τι άλλο μπορώ να ζητήσω από τους θεούς ή να ελπίσω από τη μοίρα;

Είχα μεγάλες φιλοδοξίες και υπέρμετρα όνειρα - αλλά τα ίδια είχαν και το παιδί για τα θελήματα και η μοδίστρα, γιατί όνειρα έχει όλος ο κόσμος. Αυτό που μας διαφοροποιεί είναι η δύναμη να τα υλοποιούμε ή η τύχη να τα βλέπουμε να υλοποιούνται για μας.

Όσον αφορά τα όνειρα, είμαι όμοιος με το παιδί για τα θελήματα ή τη μοδίστρα. Το μόνο στο οποίο διαφέρω είναι ότι ξέρω να γράφω. Ναι, είναι μια πράξη, μια δική μου πραγματικότητα που με κάνει να διαφέρω από αυτούς. Στην ψυχή είμαι όμοιός τους.
Φερνάντο Πεσσόα (1888-1935)


*Tο κείμενο είναι από Το βιβλίο της ανησυχίας (του Μπερνάρντο Σοάρες)
- Τόμος Α - εκδ. Εξάντας, 2004.
Αποσπάσματα προδημοσιεύθηκαν στο περιοδικό ΠΟΙΗΣΗ - τ.23, 2004.
Η μετάφραση είναι της Μαρίας Παπαδήμα

* Φωτογραφίες: insite.com, , biblioteca_vania.blogs.sapo.pt

Ετικέτες , ,

13 Ιαν 2008

40 ~ Μηνάς Χατζησάββας: Να μπορείς να μην υπάρχεις μερικές φορές...

* Μέσα στην ομάδα [σημ:του Ελεύθερου Θεάτρου] πολιτικοποιήθηκα. Ήμουν από μια οικογένεια που δεν είχε σχέση με την πολιτική. Πολιτικοποιήθηκα πραγματικά - ήταν και χούντα, μην το ξεχνάμε. Μ' αρέσει η συλλογικότητα. Είναι μεγάλη ιστορία να μπορείς να είσαι με τους άλλους. Να μπορείς να μην υπάρχεις μερικές φορές, να υπάρχουν οι άλλοι. Να προσπαθείς να καταλάβεις γιατί στο λέει αυτό ο άλλος και να μην τον παρεξηγείς... και να προχωράει. Βέβαια, είναι πάρα πολύ επώδυνο, πάρα πολύ κουραστικό. Κι επειδή έμαθα να ζω έτσι, μερικά πράγματα κρατήσανε. Οι περισσότερες σχέσεις μου είναι πάντα μακροχρόνιες. Και οι ερωτικές και οι θεατρικές. Είναι μερικά πρόσωπα σημαντικά στη ζωή μου - και στη ζωή μου την προσωπική - που επανέρχονται.

* Δένομαι με τους ανθρώπους. Είμαι άνθρωπος χαμηλών τόνων... πολύ δύσκολα θυμώνω, πολύ δύσκολα εξάπτομαι. Βέβαια, όταν συμβεί αυτό γίνομαι πάρα πολύ κακός. Ακριβώς γιατί φτάνω στα όριά μου και δεν μου αρέσει που μ' αναγκάζουν να είμαι έτσι. Όμως δεν έγινα με πολλούς, πολύ κακός.

* Θέλω να μ' αγαπάνε. Δεν ξέρω γιατί... είναι αδυναμία, είναι κόμπλεξ; Μερικές φορές κιόλας, εις βάρος άλλων πραγμάτων, πιθανόν να μην λέω μερικές φορές την αλήθεια, ακριβώς γιατί αυτός που έχω απέναντί μου θέλω να μ' αγαπήσει. Δεν ξέρω από πού πηγάζει αυτό... φοβάμαι ότι είναι φοβερή αδυναμία δική μου, ενώ μ' αρέσει να συγκρούομαι για να υπάρχει αποτέλεσμα - γιατί χωρίς σύγκρουση δεν υπάρχει, παντού, άλλωστε. Παρ' όλα αυτά, στην προσωπική μου ζωή θέλω να μ' αγαπάνε.

* Στις προσωπικές μου σχέσεις προσπαθώ να δώσω χώρο όσο μου επιτρέπει ο εγωισμός μου. Για να 'ναι κανείς με κάποιον άνθρωπο αρκετά χρόνια, πάει να πει ότι υπάρχουν και από τις δύο πλευρές παραχωρήσεις. Αλλιώς δεν γίνεται.

* Μπορεί να μου καταλογίζουν ότι μερικές φορές είμαι φοβερά εγωιστής, ότι σκέφτομαι μόνο τη δουλειά μου, όμως δεν είναι έτσι. Κάνω πράγματα που οι άλλοι δεν καταλαβαίνουν ότι τα κάνω. Τα κάνω με κάποιο τρόπο όχι κρυφό, θα έλεγα διακριτικό που ο άλλος δεν το καταλαβαίνει.

* Όσες φορές έχει έρθει "διαζύγιο" στις σχέσεις, είχα φτάσει στον πάτο. Δηλαδή άντεξα ως τον πάτο... και πιο κάτω απ' τον πάτο, θα έλεγα. Και πήρα την απόφαση σαν αυτοσυντήρηση, γιατί αισθανόμουν ότι τελειώνω.

* Προσέχω πάρα πολύ τις σχέσεις μου τις προσωπικές. Αν δεν είμαι έτσι δεμένος δεν μπορώ να ανταπεξέλθω και στο θέατρο. Πρέπει να είμαι ήρεμος για να μπορώ να κάνω και τη δουλειά μου - γιατί την αγαπάω τη δουλειά μου.

* Έφτιαξα τη ζωή μου έτσι ώστε να μην εξαρτάται κανείς από μένα. Έχω συλλάβει τον εαυτό μου να εξαρτώμαι, αλλά, όταν δεν αντέχω άλλο, μπορώ να ζήσω και τη ζωή μου μόνος μου. Μπορώ να το κάνω. Με πόνο καρδιάς, γιατί είμαι και τεμπέλης - θά 'θελα να μου λύνονται τα προβλήματα, αλλά μπορώ να κάνω και μόνος μου. Άλλωστε μόνος σου είσαι στο θέατρο και στην τέχνη... μόνος σου προσπαθείς...
Μηνάς Χατζησάββας (1948)




*Tο κείμενο προέρχεται από απομαγνητοφώνηση
της εκπομπής της ΕΤ1 "Η ζωή είναι αλλού",
που παρουσιάζει η Εύη Κυριακοπούλου.
Προβλήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου του 2007.

* Όλες οι φωτογραφίες είναι από την ίδια εκπομπή,
εκτός της τελευταίας.

Ετικέτες , ,